آزمایش HPV دهانی چیست و چرا اهمیت دارد؟
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) فقط محدود به ناحیه تناسلی نیست و می‌تواند دهان و حلق را نیز درگیر کند. برخی انواع پرخطر این ویروس، به‌ویژه HPV-16، عامل اصلی بسیاری از سرطان‌های حلق و لوزه‌ها هستند. در بسیاری از افراد، عفونت HPV دهانی بدون علامت باقی می‌ماند و تنها با آزمایش می‌توان آن را شناسایی کرد.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی منتقله از راه تماس جنسی در جهان است. آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد افراد فعال از نظر جنسی، در طول زندگی خود حداقل یک بار با این ویروس مواجه می‌شوند. بسیاری از مبتلایان حتی متوجه آلودگی خود نمی‌شوند، چرا که اغلب عفونت‌ها بدون علامت هستند. با این حال، برخی از انواع HPV می‌توانند منجر به زگیل‌های تناسلی یا حتی سرطان‌های دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و حلق شوند. تشخیص به موقع و انجام آزمایش‌های دقیق، نقش کلیدی در پیشگیری و درمان دارد.
انواع ویروس HPV
بیش از ۱۰۰ نوع HPV شناخته شده است که حدود ۴۰ نوع آن دستگاه تناسلی را درگیر می‌کند:
انواع کم‌خطر (Low-risk): مانند HPV-6 و HPV-11 که اغلب باعث زگیل تناسلی می‌شوند.
انواع پرخطر (High-risk): مانند HPV-16 و HPV-18 که با سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های مرتبط هستند.
راه‌های انتقال HPV دهانی
- تماس دهانی-تناسلی (Oral sex)
- بوسه‌های عمیق (دهانی-دهانی) در برخی موارد
- انتقال از طریق وسایل یا اشیای آلوده
چه زمانی باید تست HPV دهانی داد؟
در حال حاضر، آزمایش غربالگری عمومی برای همه افراد بدون ضایعه دهانی توصیه نمی‌شود، چون:
- بسیاری از عفونت‌ها گذرا هستند و خودبه‌خود پاک می‌شوند.
- تست مثبت همیشه به معنی خطر سرطان نیست.
- درمان اختصاصی برای ویروس وجود ندارد (فقط درمان ضایعات).
با این حال، آزمایش HPV دهانی برای افراد زیر توصیه می‌شود:
- کسانی که روابط دهانی متعدد یا پرخطر دارند
- افراد با نقص ایمنی (مثل مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی)
- کسانی که شریک جنسی مبتلا به HPV پرخطر دارند
- بیماران با تغییرات مشکوک در معاینه دندانپزشکی، حتی بدون ضایعه واضح
روش‌های تشخیص HPV در دهان
۱. نمونه‌گیری با سواب دهانی
با سواب استریل از زبان، لثه یا حلق نمونه گرفته و در آزمایشگاه با روش PCR، DNA ویروس بررسی می‌شود.
۲. شستشوی دهانی (Oral rinse)
بیمار دهان را با محلول خاص می‌شوید و مایع برای تشخیص HPV ارسال می‌شود. این روش در مطالعات و غربالگری‌های تحقیقاتی بسیار رایج است.
۳. بیوپسی ضایعات مشکوک
در صورت مشاهده زگیل دهانی، لکه سفید یا قرمز، یا زخم مزمن، نمونه‌برداری بافتی و بررسی HPV انجام می‌شود.
---
مزایا و محدودیت‌های تست HPV دهانی
- شناسایی زودهنگام عفونت پنهان
- آگاهی فرد برای تغییر رفتارهای پرخطر
- مثبت بودن تست به معنی حتمی بودن سرطان نیست
- منفی بودن تست تضمین عدم ابتلا در آینده نیست
جمع‌بندی
آزمایش HPV دهانی یک ابزار مهم برای شناسایی عفونت‌های پنهان است، اما انجام آن برای همه افراد بدون علامت توصیه نمی‌شود. در افراد پرخطر یا کسانی که شریک جنسی آن‌ها مبتلا به HPV پرخطر است، تست می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی داشته باشد.
آزمایشگاه ما با استفاده از روش‌های پیشرفته مولکولی (PCR) آماده انجام دقیق‌ترین تست‌های HPV دهانی و حلقی است.
